II República

A PRIMEIRA CONSTITUCIÓN DEMOCRÁTICA DE ESPAÑA

Cando chega a República, en España aínda seguía visente, o menos en teoría, a Constitución de Canovas, o vello "cheque en blanco" de corte liberal que quedara en suspenso baixo o mandato de Primo de Rivera. Corenta anos despois da súa entrada en vigor, aquél texto non servía. Completamente obsoleta, era papel mollado para os horizontes democráticos e reformadores do novo réximen.

Facía falta unha nova lei máxima republicana e democrática. Tras un acalorado debate -prolongouse durante varios meses e trouxo consigo as dimisións de Alcalá Zamora e Maura- nas Cortes Constituintes, foi aprobada o 9 de diciembre de 1931. Nacera a Constitución da República Española, a máis avanzada do seu tempo, que contemplaba o divorcio e o voto das mulleres. Estos son os seus principais rasgos:

Unha República de traballadores. O artígoo 1 definía España como unha república de trabajadores de todas clase, que organizase en réximen de libertade e xustiza. Este artigo, moi discutido, daba o novo réximen un barniz lixeiramente socialista que só serviu para asustar a la dereita.

Estado Integral. Esta denominación ambigua contiña unha fórmula de organización territorial que eludía o federalismo explícito, pero abría a porta ás autonomías.

Unah soa cámara. Rompíase así a tradición bicameral do país prescindindo do Senado. Sen embargo, o Congreso salía reforzado coa facultade de destituir o Xefe do Estado, o presidente da República.

Un xefe de Estado cun mandato de sete anos. O presidente da República era elegido de forma mixta polos parlamentarios e a través duns compromisarios elexidos por sufraxio universal. Así, era responsable ante o Parlamento e os electores.

Libertade de cultos e Estado laico. Un dos puntos máis polémicos. A República declaraba se laica, prohibía ás ordes relixiosas exercer a ensinanza e desvinculaba o Estado da financiación da Iglesia. Significou unha ruptura radical e un foco de tensións nun país onde o altar era máis importante co trono.

Sufraxio universal de verdade (incluía ás mulleres). A Constitución dispoñía que todolos ciudadáns de máis de 23 anos tián o dereito de votar. Este precepto, indiscutible hoxe en día, supuso unha revolución no seu momento: as mulleres podían votar.